Drone Kullanımı İçin Gerekli Sertifikalar

Drone Kullanımı İçin Gerekli Sertifikalar, insansız hava aracının ağırlığına ve kullanım amacına göre Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından belirlenen yasal bir zorunluluktur. 500 gram üzerindeki cihazlar için SHGM kaydı ve İHA pilot sertifikası alınması, hem güvenli uçuş operasyonları hem de ağır idari para cezalarından kaçınmak adına temel şarttır.

Günümüzde insansız hava araçları sadece hobi amaçlı değil, aynı zamanda haritacılık, tarım, sinematografi ve güvenlik gibi pek çok profesyonel alanda aktif olarak kullanılmaktadır. Bu cihazların gökyüzünde kontrolsüzce dolaşması hava trafiğini ve kişi güvenliğini riske attığı için sıkı bir denetim mekanizması kurulmuştur.

Drone uçurmaya başlamadan önce hangi sınıfa dahil olduğunuzu ve hangi yetkinlik belgelerine sahip olmanız gerektiğini bilmeniz operasyonel başarınız için kritiktir. Yanlış belgelendirme veya kayıtsız uçuşlar, cihazınızın müsadere edilmesine kadar varan ciddi sonuçlar doğurabilmektedir.

Sahada sık gördüğümüz en temel hata, kullanıcıların cihazı satın alır almaz herhangi bir yasal prosedürü yerine getirmeden uçuş yapmaya başlamasıdır. Oysa Türkiye hava sahasında uçan her "hava aracı" gibi dronlar da belirli kurallara tabidir.

Drone Ehliyeti Almak Kimler İçin Zorunludur?

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı SHT-İHA talimatına göre, azami kalkış ağırlığı 500 gram ve üzeri olan tüm İHA'lar için kayıt ve ehliyet zorunluluğu bulunmaktadır. 500 gramın altındaki cihazlar "kayıt zorunluluğu dışında" kalsa da, bu cihazlarla girilmemesi gereken bölgelerde uçuş yapmak yine yasal sorumluluk doğurur.

Eğer bir drone’u sadece eğlence ve spor amaçlı kullanıyorsanız "Hobi" sınıfında, eğer bir iş karşılığı veya gelir elde etmek amacıyla kullanıyorsanız "Ticari" sınıfta değerlendirilirsiniz. Ticari kullanımda ağırlık ne olursa olsun profesyonel eğitim kuruluşlarından onaylı sertifika almanız beklenmektedir.

Uygulamada genelde hobi kullanıcılarının İHA-0 (500g - 4kg) veya İHA-1 (4kg - 25kg) ücretsiz hobi lisanslarını SHGM sistemi üzerinden edindiğini görmekteyiz. Ancak ticari faaliyetlerde bu online onaylar yeterli olmayıp, yetkili uçuş okullarından yüz yüze veya hibrit eğitim alınması şarttır.

İHA Sınıflandırmaları ve Sertifika Türleri Nelerdir?

Türkiye'de dronlar ağırlıklarına göre dört ana kategoriye ayrılmaktadır ve her kategorinin eğitim müfredatı birbirinden farklılık göstermektedir. İlk kategori olan İHA-0, ağırlığı 500 gram ile 4 kilogram arasında olan cihazları kapsar ve en yaygın kullanılan sınıftır.

İkinci kategori olan İHA-1, 4 kilogramdan 25 kilograma kadar olan cihazları içerir ve genellikle profesyonel kamera ekipmanları veya hafif zirai ilaçlama dronları bu sınıfa girer. Daha ağır sınıflar olan İHA-2 ve İHA-3 ise endüstriyel boyuttaki büyük araçları kapsar ve çok daha ileri düzey havacılık bilgisi gerektirir.

Eğitimler sırasında adaylara hava hukuku, meteoroloji, navigasyon, İHA tanımı ve operasyonel usuller gibi dersler verilir. Bu teorik bilginin amacı, pilotun sadece cihazı uçurmasını değil, hava sahasındaki diğer unsurlarla uyumlu ve güvenli hareket etmesini sağlamaktır.

Ticari İHA Pilotu Olmak İçin Hangi Eğitimler Alınmalıdır?

Ticari bir İHA sertifikası almak isteyen adayların öncelikle SHGM tarafından yetkilendirilmiş bir eğitim kuruluşuna başvurması gerekmektedir. Eğitim süreci İHA-0 sınıfı için genellikle 12 saat, İHA-1 sınıfı için ise 36 saat olarak planlanmaktadır.

Bu eğitimlerin sonunda adaylara verilen sertifikalar, kişinin ilgili ağırlık sınıfındaki cihazlarla ticari faaliyet yürütebileceğini resmileştirir. Ancak sertifika tek başına yeterli değildir; her pilotun ayrıca SHGM sistemine pilot olarak kaydolması ve sertifikasını sisteme yüklemesi şarttır.

Operasyonel süreçlerde siber güvenlik ve veri koruma da büyük önem taşır çünkü dronlar sürekli veri aktarımı yapan dijital cihazlardır. Bu noktada uçuş verilerinin güvenliği için Dijital İş Güvenliği: Çalışanlar İçin Siber Farkındalık Sertifika Programı gibi yetkinlikler, kurumsal düzeyde drone operasyonu yürüten ekipler için tamamlayıcı bir değer sunmaktadır.

Drone ile Çekim Yaparken Yasal Sorumluluklar Nelerdir?

Bir drone pilotu sadece cihazın güvenliğinden değil, aynı zamanda cihaz üzerindeki kamera ile elde edilen görüntülerin gizliliğinden de sorumludur. Kamusal alanlarda veya özel mülkler üzerinde yapılan izinsiz çekimler, özel hayatın gizliliğini ihlal kapsamında değerlendirilebilir.

Türkiye'de yürürlükte olan Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, insansız hava araçlarıyla yapılan veri toplama süreçlerini de doğrudan etkilemektedir. Yanlışlıkla bir kişinin yüzünü veya araç plakasını izinsiz şekilde kaydedip yayınlamak, ciddi hukuki yaptırımlara yol açabilir.

Bu yasal riskleri yönetmek ve profesyonel standartlarda veri işlemek isteyen operatörlerin Kişisel Verilerin Korunması ve KVKK Sertifika Programı kapsamında bilgi sahibi olması, projelerin hukuki zeminini sağlamlaştırır.

Afet ve Acil Durum Yönetiminde Drone Kullanımı Nasıl Yapılır?

Dronların en etkin kullanım alanlarından biri de afet yönetimi ve kriz anlarında yapılan keşif uçuşlarıdır. Deprem, yangın veya sel gibi durumlarda hızlıca bölgeye sevk edilen insansız hava araçları, kurtarma ekiplerine anlık veri sağlayarak can kayıplarının önlenmesine yardımcı olur.

Bu tür kritik operasyonlarda görev alacak pilotların sadece uçuş becerisi değil, aynı zamanda kriz yönetimi disiplinine de sahip olması beklenir. Kaotik ortamlarda stres altında karar verme ve risk analizi yapma yeteneği, drone sertifikasının ötesinde bir profesyonellik gerektirir.

Kurumsal ekiplerin bu tür senaryolara hazırlıklı olması için İşletmeler Açısından Afetlerde Risk ve Kriz Yönetimi Eğitimi Sertifika Programı üzerinden alınacak eğitimler, saha operasyonlarının stratejik planlamasında büyük fark yaratmaktadır.

Drone Sertifikası Alırken İzlenmesi Gereken Adımlar Nelerdir?

Eğer profesyonel bir drone pilotu olmayı hedefliyorsanız, aşağıdaki adımları sırasıyla takip etmeniz yasal sürecinizi kolaylaştıracaktır:

• Cihazınızın azami kalkış ağırlığını netleştirin ve hangi sınıfa (İHA-0/1) girdiğini belirleyin.
• SHGM’nin resmi web portalı olan "iha.shgm.gov.tr" üzerinden ücretsiz bir kullanıcı kaydı oluşturun.
• Hobi amaçlı kullanım için sistem üzerinden gerekli online testi ve onayları tamamlayarak pilot numaranızı alın.
• Ticari kullanım için yetkili bir uçuş okuluna kayıt yaptırarak teorik ve pratik eğitimlerinizi tamamlayın.
• Aldığınız ticari sertifikayı SHGM sistemine "Pilot Yetkisi" olarak tanımlayın.
• Cihazınızı sistem üzerinden kendi adınıza veya kurumunuz adına kaydederek plakayı cihaz üzerine yapıştırın.

Sıkça Sorulan Sorular

Drone ehliyeti kaç yaşında alınabilir?

İHA-0 sınıfı için asgari yaş sınırı 12, İHA-1 sınıfı için ise 15'tir. Ticari uçuşlarda ise 18 yaşını doldurmuş olmak ve adli sicil kaydı gibi ek şartlar aranmaktadır.

Sertifika almadan drone uçurmanın cezası nedir?

Kayıtsız veya ehliyetsiz yapılan uçuşlarda SHGM tarafından her yıl güncellenen idari para cezaları uygulanır. Bu cezalar, izinsiz girilen bölgenin hassasiyetine göre on binlerce lirayı bulabilmektedir.

Yabancı bir ülkeden alınan drone sertifikası Türkiye'de geçerli mi?

Yurt dışından alınan sertifikalar doğrudan geçerli sayılmaz. Bu belgelerin SHGM tarafından tanınması için belirli denklik süreçlerinden geçmesi veya Türkiye'deki yasal mevzuata uygun şekilde sisteme kaydedilmesi gerekir.

Sonuç olarak, drone kullanımı sadece bir hobi değil, aynı zamanda ciddi bir havacılık disiplinidir. Drone Kullanımı İçin Gerekli Sertifikalar hakkında doğru bilgiye sahip olmak, hem gökyüzünde emniyeti sağlar hem de yasal açıdan kendinizi güvenceye almanıza yardımcı olur. Gerekli belgelerinizi tamamlayarak ve teknolojik gelişmeleri takip ederek başarılı bir İHA pilotu olabilirsiniz.